الیاف مصنوعی (دست‌ساز) نقش مهمی در صنعت نساجی مدرن ایفا می‌کنند و خواص و کاربردهای مختلفی را ارائه می‌دهند که با استفاده از مواد طبیعی به تنهایی نمی‌توان به آنها دست یافت.
این الیاف به صورت شیمیایی از پلیمرهای مختلف ایجاد می‌شوند و دارای ویژگی‌های منحصربه‌فردی هستند که آنها را در صنایع مختلف ضروری می‌کند.
تاریخچه توسعه الیاف مصنوعی
اولین تلاش‌ها برای ایجاد الیاف مصنوعی به اواخر قرن نوزدهم برمی‌گردد. در سال ۱۸۹۱، شیمیدان فرانسوی هیلر دو شاردونه، اولین الیاف ساخته شده توسط انسان بر پایه نیترات سلولز، معروف به ابریشم Chardonnay را تولید کرد. با این حال، این فیبر قابل اشتعال بود و به‌طور گسترده مورد استفاده قرار نمی‌گرفت.
موفقیت واقعی در دهه ۱۹۳۰ با اختراع نایلون توسط شرکت آمریکایی DuPont رخ داد. نایلون اولین الیاف مصنوعی بود که به دلیل استحکام و خاصیت ارتجاعی‌اش رایج شد.
انواع الیاف مصنوعی
- نایلون (پلی‌آمید)
نایلون یکی از شناخته‌شده‌ترین الیاف مصنوعی است که در پوشاک، فرش و پارچه‌های فنی کاربرد دارد. با استحکام بالا، مقاومت در برابر سایش و کشش مشخص می‌شود. نایلون همچنین خاصیت ضد آب خوبی دارد.
- پلی‌استر
پلی‌استر به دلیل تطبیق‌پذیری و مقرون به صرفه بودن یکی از رایج‌ترین مواد مصنوعی است. مقاوم در برابر چین و چروک است، به سرعت خشک می‌شود و حتی پس از چندین بار شستشو شکل خود را حفظ می‌کند. پلی استر اغلب در ترکیب با الیاف دیگر برای بهبود عملکرد پارچه استفاده می‌شود.
- اکریلیک
الیاف اکریلیک از نظر بافت و گرما شبیه پشم است و برای ژاکت، روسری و سایر وسایل گرم محبوبیت زیادی پیدا می‌کند. آنها سبک‌وزن، نرم در لمس و مقاوم در برابر نور خورشید هستند.
- اسپندکس (الاستین)
اسپندکس به دلیل خاصیت ارتجاعی استثنایی خود شناخته شده است – می‌تواند تا ۵۰۰٪ طول اصلی خود را بدون شکستگی کشش دهد. این امر آن را برای استفاده در لباس‌های ورزشی، لباس‌های شنا و سایر محصولاتی که نیاز به کشش بالایی دارند، ایده‌آل می‌کند.
- ویسکوز
اگرچه ویسکوز از یک ماده خام طبیعی (سلولز) ساخته می‌شود، اما به دلیل پردازش شیمیایی در طول تولید، به عنوان یک الیاف مصنوعی در نظر گرفته می‌شود. ویسکوز در لمس نرم است، رطوبت را به خوبی جذب می‌کند و قابلیت تنفس عالی دارد.
مزایای استفاده از الیاف مصنوعی
الیاف مصنوعی مزایای زیادی نسبت به مواد طبیعی دارند:
- دوام: بسیاری از مواد مصنوعی در برابر سایش و پارگی مقاومت بیشتری دارند.
- مقاومت در برابر محیط: پارچه‌های دست‌ساز اغلب در برابر کپک، حشرات و آسیب اشعه ماوراء بنفش مقاوم‌تر هستند.
- مراقبت آسان: بیشتر پارچه‌های مصنوعی به راحتی شسته و به‌سرعت خشک می‌شوند.
- مقرون‌به‌صرفه: تولید مواد مصنوعی اغلب در مقایسه با آنالوگ‌های طبیعی ارزان‌تر است.